ความหมายและคุณค่าของการวาดภาพ
การวาดภาพมีความหมายรวมถึงการวาดภาพและการระบายสี โดยใช้ วัสดุอุปกรณ์ ตลอดจนเทคนิกที่แตกต่างกันออกไป เช่น การใช้ดินสอ ปากกาหรือสีชนิดต่างๆ นำมาขูด ขีด เขียน ลาก หยด แต้ม ระบายตามความสนใจ ความถนัดและความเหมาะสมกับงานที่สร้างสรรค์ขึ้น การวาดภาพจึงนับได้ว่า เป็นจิตกรรมที่มนุษย์สามารถแสดงออกได้อย่างอิสรเสรี อย่างไรก็ตามการวาดภาพจึงมีคุณค่าจึงมีคุณค่าที่แตกต่างกันออกไปตามลักษณะและวิธีการสร้างสรรค์ เช่น ตามความเชื่อเดิมในทางศิลปะนั้น ภาพวาดที่วาดไดเหมือนจริงตามแบบของต้นฉบับหรือวาดได้สวยงามเหมือนธรรมชาติมาก ก็นับได้ว่าป็นผลงานที่มีคุณค่ามาก ในสมัยปัจจุบันความเชื่อดังกล่าวได้เปลี่ยนไปอีก คีอ ภาพที่แสดงถึงความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ และจินตนาการอันกว้างไกลของผู้วาดจะได้รับการคัดเลือก และยกย่องว่ามีคุณค่าสูงไปอีกลักษณะหนึ่ง ดั้งนั้นคุณค่าของการวาดภาพนอกจากประกอบด้วยเรื่องราวความเหมือนจริงการใช้เทคนิควิธีการต่าง ๆ แล้ว ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์จึงมีส่วนสำคัญอีกด้วย
ภาพจิตรกรรมของไทย
มีคุณค่าและความงดงาม
มีคุณค่าและความงดงาม
แบบประจำชาติอันวิจิตร
พิสดารกว่าศิลปะชาติอื่นใด
เครี่องมือและอุปกรณ์
เครื่องมือและอุปกรณ์ เป็นสิ่งที่ช่วยให้การสร้างสรรค์ผลงานศิลปะทางด้านทัศนศิลป์ประเภทต่างๆ ตามลักษณะของเครื่องมือและอุปกรณ์ที่เหมาะสมกับผู้เรียนในระดับนี้ คือ
1. กระดาษวาดเขียน เป็นอุปกรณ์สำคัญในการวาดเขียนเป็นที่รองรับรอยขีดเขียนเพื่อให้เกิดภาพกระดาษวาดเขียนมีหลายลักษณะแตกต่างกันตรงที่เนื้อและผิวของกระดาษ เช่น ผิวละเอียด หยาบ ขรุขระ มีความหนาบางไม่เท่ากัน เพื่อให้เหมาะสมกับลักษณะของงานที่จะสร้างสรรค์
กระดาษ นอกจากกระดาษขาววาดเขียนธรรมดาแล้ว ยังมีกระดาษที่จัดทำไว้เพื่อความสดวกและเหมาะสมกับงานแต่ละชนิดอีก เช่น กระดาษปรู๊ฟ กระดาษสีโปสเตอร์ กระดาษอาร์ต และกระดาษเขียนสีชอล์ก เป็นต้น
*
2. ดินสอดำ เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ใช้ในการเขียนภาพอีกชนิดหนึ่ง ปัจจุบันดินสอได้ปรับปรุงให้เหมาะสมกับการใช้งานอยู่มากมายหลายลักษณะ
ดินสอที่เหมาะสมกับการวาดภาพเขียนภาพ คือ ดินสออ่อน 2 บี ใช้ในการร่างภาพส่วนการแรเงาใช้ 5 บี 6 บี
3. ถ่านชารืโคล (Charcoal ) เป็นถ่านแท่งยาวไม่มีหุ้มเหมือนดินสอดำ ขณะที่เขียนภาพควรจับเบา ๆ ใช้เขียนแรเงาภาพมีลักษณะแตกต่างไปจาดดินสอดำ
4. เครยอง (Crayon) เป็นแท่งสี่เหลี่ยมที่มีไม้หุ้มเช่นเดียวกับถ่านชาร์โคลแต่มีขนาดสั้นและแข็งกว่ามีสีเข็มหลายสี เช่น สีน้ำตาลแก่ สีน้ำเงิน และสีดำ
5. สีเทียน (Wax Crayon) เป็นแท่งกลม มีปลอกกระดาษห้อหุ้มเพื่อไม่ให้หักง่ายและไม่เปื้อนนิ้วมือเวลาเขียนภาพ มีหลายสี
6. สีชอล์ก (Pastel) เป็นแท่งคล้ายสีเทียน มีหลายสี การระบายถ้าต้องการใช้สีกลมกลืนอาจใช้นิ้มมือถู หรือใช้สำลีเกลี่ยให้สีกลมกลืนกันได้
7. สีน้ำ (Water Colour ) สีน้ำปัจจุบันบรรจุไว้ 2 ลักษณะ คือ
7.1 บรรจุหลอด คล้ายหลอดยาสีฟัน เนื้อสีมีลักษณะเหลว มีหลายสี ภายในหนึ่งหลอดบรรจุเพียงสีเดียว โดยทั่วไปนิยมใช้เพียงแม่สี 3 สี คือ สีแดง สีน้ำเงิน และสีเหลือง เพราะผสมกันเป็นสีอื่นๆได้
7.2 บรรจุกล่อง เนื้อสีมีลักษณะแข็ง เวลาใช้ต้องผสมน้ำให้สีละลายนำไปผสมกับสีอื่นๆ ได้ เช่นเดียวกับชนิดหลอด
8. สีโปสเตอร์ ( Poster Colour ) เป็นสีฝุ่นผสมน้ำบรรจุขวด ใช้น้ำและสีขาวผสมได้ มีหลายสี ปัจจุบันนิยมใช้มากในงานออกแบบสาขาต่างๆ ใช้เขียนลงบนกระดาษวาดเขียน กระดาษสีโปสเตอร์ แผ่นไม้ ผ้าและผิววัสดุอื่นๆ ได้
9. พู่กัน พู่กัน ใช้เขียนระบายสี มี 2 แบบ คือ
9.1 พู่กันกลม ขนแปรงอ่อน สำหรับใช้กับสีน้ำและสีโปสเตอร์
9.2 พู่กันแบน ขนแปรงอ่อน สำหรับใช้กับสีน้ำและสีโปสเตอร์ ขนแปรงแข็ง สำหรับใช้กับสีน้พฃำมันหรือใช้ผสมสี
พู่กันกลมและพู่กันแบนมีหลายขนาดให้เลือกใช้ตามความเหมาะสมกับงานแต่ล่ะชนิด จึงกำหนดขนาดเรียกกันเป็นเบอร์เริ่มตั้งแต่เบอร์เล็กสุดจนถึงเบอร์ใหญ่สุด คือ เบอร์ 0 พิเศษ เบอร์ 0 ถึงเบอร์14
10. จานผสมสี ทำด้วยโลหะหรือพลาสตอก มีชองสำหรับผสมสีหลายช่อง อาจมีลักษณะกลมหรือสี่เหลี่ยมก็ได้
11. ยางลบ เป็นยางลบชนิดอ่อน ใช้ลบดินสอดำไม่ควรใช้ยางลบชนิดแข็งเพราะจะทำให้กระดาษเป็นขุยหรือขาด เมื่อแรเงาหรือระบายสีก็จะไม่เรียบ ไม่สวยงามเท่ากับใช้ยางลบชนิดอ่อนลบ
12. กระดาษรองเขียน ใช้วางกระดาษเพื่อสะดวกในการร่างภาพ เขียนภาพ สามารถวาตั้งให้เรียงเป็นลักษณะต่างๆ ได้ตามต้องการ และเคลื่อนย้ายไปเขียนภาพตามสถานที่อื่นๆ ได้ มีขนาดกว้างกว่ากระดาษที่ใช้เขียนภาพเล็กน้อย ปัจจุบันใช้แผ่นไม้อัดหรือกระดาษอัด ซึ่งมีความเหมาะสมในการรองเขียนภาพได้เป็นอย่างดี
ภาพวาดที่ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ที่แตกต่างกัน มีลักษณะแตกต่างกันดังต่อไปนี้
สีน้ำมันบนผ้าใบ
การสร้างสรรค์วาดภาพแสงเงา
การวาดภาพที่แสดงแสงเงาบนภาพนั้น จะแสดงถึงความกลมกลืนตามสายตาที่มองเห็น คือมีความตื้น ลึก นูน หนา บาง โค้ง เว้า เป็นเหลี่ยมได้อย่างชัดเจนกว่าภาพที่แสดงด้วยเส้นเพียงอย่างเดียวอุปกรณ์ที่ใช้ฝึกหัดวาดภาพแสดงแสงเงา จนถึงขั้นการสร้างสรรค์ผลงานวาดภาพแสงเงาเริ่มจากการใช้ดินสอดำชนิดอ่อนประมาณ 5 บี - 6 บี แรเงาหรือเขียนด้วยถ่านชาร์โคล ( Charcoal ) ตลอดจนแสดงแสงเงาโดยใช้ระบายด้วยสีใดสีหนึ่งเพียงสีเดียว
ภาพแสงเงาของธรรมชาติหรือวัตถุจริงจะวาดและแรเงาให้เป็นไปตามความจริงที่ปรากฏในทุกส่วน การวาดแสงเงาของภาพตามจิตนาการก็ควรคำนึงส่วนที่เป็นแสงสว่างและส่วนที่เป็นเงามืดด้วยเช่นเดียวกัน
ชนิดของการวาดภาพแสงเงา
การวาดภาพแสงเงาสามารถปฏิบัติได้หลายแบบ แต่โดยส่วนรวมแล้วจะแยกออกเป็น 3 ชนิด ดังนี้
1. ภาพแสงเงา 2 ระยะ ภาพแสงเงาที่แสดงเพียง 2 ระยะ มีความกลมกลืน แสดงส่วนละเอียดได้น้อย เห็นเงาในภาพเป็นแผ่นแบนๆ
2. ภาพแสงเงา 3 ระยะ ภาพแสงเงาที่แสดงเพียง 3 ระยะ มีความกลมกลืน แสดงส่วนละเอียดได้เพิ่มมากขึ้นกว่าชนิดแรก ภาพจะแสดงให้เห็นส่วนที่เป็นแสงสว่าง เงาจางของวัตถุ และเงาดำจัดของวัตถุ
3. ภาพแสงเงากลมกลืน ภาพแสงเงากลมกลืนเป็นภาพชนิดที่แสดงความกลมกลืนแสดงส่วนละเอียดของภาพได้อย่างชัดเจน จึงทำให้เป็นภาพที่มีลักษณะเหมือนจริงมาก
เงาของวัตถุจะมีมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับแสงสว่างที่ส่องมากระทบวัตถุนั้น ๆ แสงสว่างน้อยเพียงสลัว ๆ เงาของวัตถุที่ปรากฏก็จะน้อย ส่วนแสงสว่างมาก เงาของวัตถุที่ปรากฏก็จะเข้มชัดมากขึ้น นักวิทยาศาสตร์ได้จัดระยะของแสงสว่างกับเงามืดไว้โดยประมาณ 7 ระยะ ดังนั้น การวาดำภาพให้มีแสงเงากลมกลืนกันจึงควรแรเงาจากส่วนที่รับแสงสว่างจนถึงมืดที่สุดถึง 7 ระยะเช่นกัน นอกจากเงาที่เกิดบนตัวของวัตถุเองแล้วยังคำนึงถึงเงาต่อไปนี้อีก เช่น
เงาทอด หรือเราจะรู้จักและเรียกกันว่า " เงาตามตัว" ซึ่งเกิดจากแสงสว่างส่องมายังวัตถุแล้วเกิดเงาตกทอดลงบนพื้นที่วัตถุนั้นวางอยู่
เงาคาบเกี่ยว เป็นเงาที่เกิดขึ้นบนระนาบที่ตั้งอยู่บนพื้นที่เงาของวัตถุนั้นตกทอด แล้วยังบังเกิดต่อนื่องไปยังพื้นระนาบนั้นอีก เช่นเดียวกับเงาที่เกิดบนพื้นแล้ว เงายังไปเกิดบนผนังบ้านหรือกำแพงบ้านอีก จึงเรียกว่า " เงาคาบเกี่ยว "
การสร้างสรรค์วาดภาพเส้นชนิดต่างๆ
เส้น เกิดจากการลาก ขูด ขีด เยน ด้วยวัสดุต่างๆ บนระนาบรองรับเส้นมีลักษณะต่างกันตามวัสดุและระนาบรองรับ เช่น
เส้นที่เกิดจากปากกาบนกระดาษอาร์ต จะเรียบชัดเจนมากกว่าเส้นที่เกิดจากพู่กันบนกระดาษที่มีผิวหยาบ
เส้นที่เกิดจากดินสอดำ จมีสีอ่อนกว่าเส้นที่วาดด้วยปากกาหมึกดำการวาดภาพด้วยเส้นจึงต้องคำนึงถึงวัสดุและแผ่นระนาบที่รองรับด้วย เส้นจะแสดงความรู้ศึกต่อผู้พบเห็น เช่น เส้นที่มีความคมชัดเป็นระเบียบ อาจแสดงความประณีตเรียบร้อย หรือเส้นที่แสดงความขรุขระ อาจะแสดงถึงความหยาบของวัสดุที่เป็นต้นแบบของภาพนั้น
ชนิดของเส้นที่ใช้วาดภาพ เส้นที่ใช้ในการวาดภาพส่วนมากจะนำมาใช้ในส่วนของการแรเงาภาพ ซึ่งมีวิธีการดังต่อไปนี้ ( โกสุม สายใจ, 2530 : 75 )
เกลี่ยเรียบด้วยดินสอ แล้วใช้มือถูช่วยในบางส่วน จะเกิดภาพที่มีความนุ่มนวล หวานซึ้ง
เกลี่ยเรียบด้วยเส้นทางเดียวกัน จะเกิดภาพที่มองดูแล้วมีความเป็นระเบียบเรียบร้อย
เส้นตรงตัดกัน จะเกิดภาพที่มีความหนักแน่น แข็งแรง
เส้นโค้งและโค้งตัด จะเกิดภาพที่มีลีลาการใช้เส้นแปลกออกไป จะมีความรู้สึกเคลื่อนไหวในตัวเอง
เส้นวนไปวนมา จะเกิดภาพที่มีความแปลกตา ผู้เขียนจะต้องมีความอุตสาหะและมีความระเอียดพอสมควร เส้นผสม จะเกิดภาพที่มีความงามแปลกออกไป เพิ่มความหน้าดูยิ่งขึ้น
